Heerlijk genieten van een weizen op een terras in de zomer, een bock in de regenachtige herfst of een heerlijke barley wine voor de kachel op een koude winterdag. Speciaalbier kun je het hele jaar door drinken en iedereen heeft zo wel zijn eigen voorkeuren. Maar het is ook erg leuk om iets verder te kijken dan het moment en het soort bier dat we drinken. Daarom gaan we in deze blog in op de kunst van bier proeven, hoe werkt dat? Mijn naam is Rob Sieljes, liefhebber van speciaalbier, koffie, koken en alles wat hiermee te maken heeft!
Bier proeven doe je zo!
Iedereen kan bier proeven
Kan ik dat dan ook vraag je je misschien af? Ja, iedereen kan het. Smaak wordt namelijk bepaald door je eigen beleving en over smaak valt niet te twisten. Wat jij lekker vindt, mag je zelf bepalen. Natuurlijk zijn er ook een aantal feitelijkheden die invloed hebben op smaak. Zo kun je bepaalde smaken herkennen en associëren. Wat blijft staan, is je eigen mening!
Beleving
Bij bier proeven gaat het vooral om de beleving. Zo zijn er veel elementen die in deze beleving een rol spelen: het verhaal, het uiterlijk, de meningen van anderen, het moment, je zintuigen… Zoals je merkt kunnen veel zaken invloed hebben op je proefbeleving. We nemen een aantal van deze zaken onder de loep.
Zintuigen bij bier proeven
Je zintuigen zijn een belangrijk instrument bij het proeven. Als je gaat proeven, zorg er dan altijd voor dat je deze optimaal gebruikt!
Zien
Voordat je ook maar iets van het vloeibare goud hebt geroken of geproefd heb je al heel veel gezien. De verpakking, de afsluiting, het etiket, de omgeving. Kijk ook eens wat verder op het etiket. De brouwerij heeft niet voor niets aandacht besteed aan het ontwerp. Lees het verhaal dat op het flesje staat, kijk welke ingrediënten er op het lijstje staan en kijk ook eens naar de verpakking zelf. Natuurlijk is het ook mooi om na het inschenken te kijken naar het bier. Welke kleur heeft het? Hoe ziet het schuim er uit? Is het helder of troebel?
Horen
Als je dan het flesje opent, wat hoor je dan? Een harde sis, een zachte plop of hoor je niets. Dit geluid kan iets zeggen over het koolzuurgehalte en misschien zelfs al wel een beetje over de smaak.
Ruiken
Na het openen ga je natuurlijk inschenken. Direct daarna zal er verschillend per bier een bepaald aroma vrijkomen. Dit is het moment waarop je allerlei associaties kunt krijgen. Ruik je bloemen? Ruik je vruchten? Ruikt het fris, zuur? Of ruikt het zelfs vreemd naar bijvoorbeeld een vleugje mest? Deze associaties zijn belangrijk om voor jezelf in te schatten en te bedenken wat je straks gaat proeven. Geur bepaalt eigenlijk ook al een groot deel van de smaak, zoals te zien in het smaakwiel (verderop in deze blog te vinden).
Proeven
Natuurlijk is het allermooiste moment het proeven. Je tong is een machtig orgaan dat veel in zijn mars heeft! Je zult bij het aan de mond zetten van het glas allerlei zaken kunnen proeven. De één kan meer herkennen dan de ander. Oefening baart kunst. Het belangrijkste is, dat je ervan geniet. Tijdens het genieten kun je ook weer zaken herkennen en associëren. Welke basis proef ik (zoet, zout, bitter, zuur, umami)? Proef ik bepaalde associaties (vruchten, bloemen, noten, enz.)? Welke ingrediënten komen sterk naar voren (mout, hop, gist, kruiden)? In het begin kan het lastig zijn om bepaalde zaken te herkennen. Daarom enkele tips die je hopelijk bij jou in de smaak vallen:
- Praat met andere mensen over de smaak. Sommige mensen proeven zaken die jij dan zult herkennen, aha!
- Kijk eens naar het smaakwiel hieronder. Hiervan zijn meer voorbeelden te vinden.
- Als je het leuk vindt, ga aan de slag op Untappd. Op dit ‘sociale medium’ kun je bieren inchecken en je eigen oordeel geven. Je kunt hier ook lezen wat anderen vinden. Handig in deze tijd waarin je elkaar niet altijd op kunt zoeken.
- Kijk eens op de verpakking of website van de brouwer. Lees het verhaal en welke bedoelingen zij hebben met het bier.
Andere invloeden
Naast de zintuigen speelt ook de omgeving en het moment een belangrijke rol. Denk jij ook nog wel eens aan een biertje dat je op vakantie dronk en zo fantastisch was? Drink dit thuis eens en kijk eens of het dan hetzelfde smaakt. Het moment en de omgeving hebben zeker invloed!
Wat je erbij eet, speelt ook een rol. Net als bij het drinken van bier raken tijdens het eten ook je zintuigen geprikkeld. Soms kan het smaakversterkend werken, maar soms ook de smaak verzwakken. Heb je net scherp eten gehad, dan zal je smaak anders zijn dan als je net een cracker hebt gegeten. Probeer het gewoon eens uit en kijk wat eten met je smaak doet. Neem eens een stukje chocolade bij een donker bier of een lekkere nagelkaas bij een weizen.
Voorbereiden van het bier proeven
Voordat je het biertje opent, is het verstandig om heel even na te denken over de voorbereidingen. Met een paar kleine voorbereidingen maak je het proeven een stuk aangenamer en leuker! Hieronder wat handige tips:
- Zorg voor een goed, schoon glas. Welk glas kun je bijvoorbeeld hier lezen. Een schoon glas betekent: niet vet, geen vuil en droog. Overigens hoef je alleen een pilsglas om te spoelen met koud water. Hier kun je meer lezen over bierglazen schoonmaken en schoon houden.
- Zorg dat de bieren op de juiste temperatuur staan. Een vuistregel hierbij is: het alcoholpercentage is de drinktemperatuur. Een IPA van 6% drink je dus uit de koelkast en een quadrupel van 12% laat je even op temperatuur komen (half uurtje uit de koelkast) of direct uit de kelder.
- Zorg dat je alles bij de hand hebt zodat je niet van de bank af hoeft. Hapjes, bieropener, glazen, telefoon voor Untappd of opzoeken van informatie
- Zorg ook dat je een glas/fles water bij de hand hebt en eventueel droog brood en crackers. Dit is niet verplicht, maar wel voor de die-hard proevers om de smaak te neutraliseren tussen het bier drinken door.
- Spoel de glazen tussen het proeven door heel kort even om zodat er geen resten bier/gistdepot in blijven zitten.
- Eventueel een afgedrukt (maar mag ook digitaal) smaakwiel en proefformulier
Door te proberen, te onderzoeken en te ontdekken wordt je smaakbeleving beter en kun je zaken beter herkennen. Dit is natuurlijk niet nodig, om te genieten van een heerlijk speciaalbiertje. Het belangrijkste is, en onthoud dit: niets in bier proeven is fout. Het gaat om je eigen beleving en mening!
Als je het leuk vindt om bier te ervaren en meer wilt weten over bier en het proeven ervan kun je bij ons een Bierproeverij boeken! Wij geven je dan een interactieve avond over bier.